همه چیز راجع به افسردگی فصلی

افسردگی فصلی چیست؟

افسردگی فصلی که به آن اختلال عاطفی فصلی (SAD) نیز می‌گویند، نوعی اختلال خلقی است که مشابه افسردگی اساسی می‌باشد. با این تفاوت که این نوع افسردگی در طول ماه‌های زمستان و پاییز زمانی که نور خورشید کمتر است ظاهر می‌شود و معمولا سالی یک بار برای فرد رخ می‌دهد. این اختلال باعث نوسانات خلقی فرد می‌شود و گاهی ممکن است تا بهار و یا تابستان هم ادامه پیدا کند. 

در برخی اقلیم‌ها علائم خلقی اختلال افسردگی فصلی تبدیل به یک اختلال جدی می‌شود؛ که شکل خفیف‌تر آن در مناطق دارای چهار فصل اقلیمی (بهار، تابستان، پاییز و زمستان) با نام "افسردگی زمستانی" طبقه بندی می‌شود. علائم افسردگی زمستانی از اواخر پائیز و هنگامی که مدت روشنایی روز کمتر می‌شود، بروز می‌کند و تا اواخر زمستان و اوایل بهار پا برجا می‌ماند و با نزدیک شدن به تابستان کاهش می‌یابد.1
 

علل افسردگی فصلی

دلایل افسردگی فصلی تقریبا ناشناخته است. با این حال، پژوهش‌هایی در این زمینه انجام شده است که سرنخ‌هایی زیست‌شناختی از این اختلال به دست می‌دهد.

افرادی که به افسردگی فصلی مبتلا هستند، ممکن است برای تنظیم سروتونین در بدن مشکل داشته باشند. سروتونین یکی از انتقال‌دهنده‌های عصبی مهم است که در تنظیم خلق‌وخوی فرد دخالت دارد.

یک مطالعه نشان داد مقدار پروتئین انتقال‌دهنده‌ی سروتونین در بدن افراد مبتلا به افسردگی فصلی، در ماه‌های زمستان ۵ درصد بیشتر از ماه‌های تابستان است. افزایش پروتئین انتقال‌دهنده‌ی سروتونین، سبب کاهش سروتونین در سیناپس‌ها و درنتیجه بروز افسردگی می‌شود.

بدن افراد مبتلا به افسردگی فصلی ممکن است بیش از حد هورمون ملاتونین ترشح کند. ملاتونین خواب را تنظیم می‌کند و تولید آن در تاریکی افزایش می‌یابد. از آنجا که شب‌ها در زمستان طولانی‌تر هستند، ملاتونین بیشتری در بدن تولید می‌شود که به خواب‌آلودگی و بی‌حالی می‌انجامد. به همین دلیل است که معمولا افراد مبتلا به افسردگی فصلی، خواب‌آلود و کسل هستند.

افراد مبتلا به افسردگی فصلی با کمبود ویتامین D نیز مواجه هستند. این ویتامین، نقش مهمی در فعالیت سروتونین ایفا می‌کند. بنابراین کمبود ویتامین D ممکن است با علائم بالینی قابل توجهی از افسردگی فصلی در ارتباط باشد.2

علائم و نشانه‌های افسردگی فصلی یا اختلال عاطفی فصلی 

در بیش‌تر موارد، علائم اختلال عاطفی فصلی اواخر پاییز و یا اوایل زمستان ظاهر شده و سپس در طول روزهای آفتابی تر بهار و تابستان از بین می‌روند. در موارد کم‌تر شایع‌ در افرادی با الگوی برعکس، ظهور علائم در فصل بهار یا تابستان آغاز می‌شود‌. در این شرایط، علائم ممکن است، خفیف بوده و با گذشت زمان شدیدتر شود‌. علائم و نشانه‌های اختلال عاطفی فصلی بسیار به افسردگی شباهت دارد، چرا که این اختلال نوعی افسردگی به شمار می‌رود. 

علائم و نشانه‌های اختلال عاطفی فصلی عبارتند از:

احساس افسردگی در بیش‌تر اوقات روز، تقریباً هر روز

از دست دادن علاقه به انجام کارهایی که پیش‌تر فرد از انجام دادن آن‌ها لذت می‌برده است.

پایین بودن سطح انرژی

اختلال خواب

تغییر در اشتها و یا وزن فرد

احساس رخوت، تنبلی و یا بی قراری

اختلال تمرکز

احساس ناامیدی، بی‌مصرفی یا گناه

احساس مکرر مرگ و خودکشی
 

افسردگی فصلی زمستانه و پاییزه

علائم اختلال عاطفی فصلی که در فصل زمستان آغاز می‌شود و برخی اوقات افسردگی زمستانه نام می‌گیرد، عبارتند از:

بیش از حد خوابیدن

تغییر اشتها، مخصوصاً میل زیاد به غذاهای سرشار از کربوهیدرات

افزایش وزن

خستگی یا پایین بودن سطح انرژی
 

افسردگی فصلی بهاره و تابستانه

علائم مخصوص اختلال عاطفی فصلی که در تابستان شروع شده و معمولاً افسردگی تابستانه نامیده می‌شود، عبارتند از :

مشکلات خواب، بی خوابی 

اشتهای کم

کاهش وزن 

اضطراب یا بی‌قراری.3
 

عوامل تاثیر گذار بر افسردگی فصلی

در ادامه عواملی که خطر ابتلا به افسردگی فصلی را افزایش می‌دهند، آورده شده است.
 

جنسیت

 زنان بیش از مردان در خطر ابتلا به این بیماری هستند.
 

سن

احتمال ابتلا به این بیماری در جوانان بیش از میانسالان است.
 

منطقه جغرافیایی

افرادی که در مناطق سردسیر و در عرض جغرافیایی بالاتر زندگی می‌کنند، به دلیل اینکه کمتر در معرض نور خورشید هستند احتمال بیشتری دارد که دچار این اختلال شوند.
 

سابقه خانوادگی و فردی

وجود بیماری افسردگی اساسی و یا اختلال دوقطبی در خود فرد یا خانواده او احتمال ابتلا به این نوع افسردگی را نیز افزایش می‌دهد چراکه هم نقش ژنتیک و هم نقش خانواده افسرده پرور پررنگ می‌شود.1

درمان افسردگی فصلی

برای درمان افسردگی فصلی چهار نوع درمان مهم وجود دارد:

دارودرمانی؛

نوردرمانی؛

روان‌درمانی؛

مصرف مکمل ویتامین D.

این درمان‌ها ممکن است گاهی به تنهایی انجام شوند یا ترکیبی از آنها مورد استفاده قرار بگیرد.
 

۱. دارودرمانی

داروهایی موسوم به بازدارنده‌های بازجذب سروتونین (SSRI) که برای درمان افسردگی به‌کار می‌روند، در درمان افسردگی فصلی نیز مؤثر هستند. سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) به‌جز این داروها، داروی بوپروپیون (bupropion) را نیز برای درمان این نوع افسردگی تأیید می‌کند.

با این حال، به یاد داشته باشید هرگز، هرگز بدون مشورت با پزشک از این داروها یا هیچ داروی دیگری استفاده نکنید. همانند دیگر داروها، این بازدارنده‌ها نیز عوارض جانبی خطرآفرینی دارند. پزشک شما با توجه به شرایط‌تان، داروی مناسب را برای‌تان تجویز خواهد کرد.
 

۲. نوردرمانی

از دهه‌ی هشتاد میلادی تاکنون، نوردرمانی به‌عنوان درمان اصلی افسردگی فصلی به‌کار رفته است. این نوع درمان به این صورت است که فرد برای جبران نور آفتاب (که در ماه‌های پاییز و زمستان کاهش می‌یابد)، در معرض جعبه‌ی نور مصنوعی درخشانی قرار می‌گیرد. این فرد باید هر روز به‌مدت ۲۰ تا ۶۰ دقیقه در مقابل این نور بنشیند و از ۱۰,۰۰۰ واحد نور فلورسنت سفید که از این جعبه‌های نورانی ساطع می‌شود، بهره‌مند شود.

با این کار، علائم افسردگی فصلی به‌طور قابل توجهی بهبود می‌یابند. این جعبه‌های نورانی به‌طور معمول فیلترهایی برای جدا کردن اشعه‌ی فرابنفش دارند و نور آنها ۲۰ برابر بیشتر از نور عادی محیط داخلی منزل است. این کار باید از اوایل پاییز تا اوایل فصل بهار تقریبا هر روز انجام شود.
 

۳. روان‌درمانی

رفتار درمانی شناختی (CBT)، نوعی روان‌درمانی است که در بهبود افسردگی فصلی مؤثر است. این نوع درمان بر روش‌های رفتار درمانی شناختی، مانند شناسایی افکار منفی و جایگزین کردن آنها با افکار مثبت متکی است. در کنار این روش، شیوه‌ای که به آن فعال‌سازی رفتاری گفته می‌شود نیز به‌کار می‌رود.

هدف از فعال‌سازی رفتاری این است که به فرد کمک کند فعالیت‌هایی را که برایش جذاب و لذت‌بخش هستند، شناسایی کند. به این ترتیب فرد می‌تواند روزهای زمستانی را به‌راحتی بگذراند.
 

۴. مصرف مکمل ویتامین D

در حال حاضر، مصرف مکمل ویتامین D به‌عنوان یک درمان مؤثر برای افسردگی فصلی در نظر گرفته نشده است. دلیل مصرف این مکمل، این است که سطح اندازه‌گیری شده‌ی این ویتامین در افراد مبتلا به افسردگی فصلی، بسیار پایین بوده است. کمبود این ویتامین معمولا به دلیل این است که در رژیم غذایی به اندازه‌ی کافی ویتامین D وجود ندارد یا اینکه فرد به اندازه‌ی کافی در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرد.

با این حال شواهد متناقضی درمورد تأثیر آن وجود دارد. در حالی‌که برخی مطالعات حاکی از آن است که مصرف مکمل ویتامین D به اندازه‌ی نوردرمانی مؤثر بوده است، برخی مطالعات دیگر نشان دادند که مصرف این ویتامین در بهبود افسردگی فصلی افراد هیچ تأثیری نداشته است.2

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.chetor.com
3.www.drdr.ir